Aşağıdaki cümleleri okuyalım.cümleyi oluşturan kelimelerin,ağzımızdan kaç kerede çıktığını söyleyelim.
Ben,yarın televizyon seyretmeyeceğim.
Ben ----------------- ben ( Ağzımdan 1 kez çıktı.)
Yarın ----------------- ya—rın ( Ağzımdan 2 hareketle çıktı.)
Televizyon ----------- te-le-viz-yon (Ağzımdan 4 hareketle çıktı.)
Seyretmeyeceğim -----sey-ret-me-ye-ce-ğim (Ağzımdan 6 hareketle çıktı.)
Cümleler kelimelerden,kelimeler hecelerden oluşur.
Ağzımızın bir hareketi ile çıkan ses ya da ses topluluğuna hece denir.
Dilimizde 6 türlü hece vardır.
1. Ünlü harflerin kendisi birer hecedir: a , e , ı , i , o , ö , u , ü
2. Bir ünlü, bir ünsüzden oluşan heceler: ot , al , ak ,öt…
3. Bir ünsüz, bir ünlüden oluşan heceler: ne , ta , ya, ma…
4. Bir ünsüz,bir ünlü,bir ünsüzden oluşan heceler: kim , yan , sen , tut…
5. Bir ünlü,iki ünsüzden oluşan heceler: ilk, alt , üst…
6. Bir ünsüz, bir ünlü, iki ünsüzden oluşan heceler: dört , kırk, Türk , yurt
Dilimizde heceler en az bir ,en fazla dört sesten oluşur.
Dikkatle inceleyelim.
Okullu -----o – kul – lu Atatürk ------ A – ta - türk
O : bir ses A : 1 ses
kul : 3 ses ta : 2 ses
lu : 2 ses türk : 4 ses
Her hecede bir ünlü harf bulunur.Bir kelimenin hece sayısı, kelimedeki ünlü sayısı kadardır.
Ki – ta – bım A – ta - türk
1 2 3 1 2 3
Hecelerin tek başına anlamı yoktur.Fakat tek başına anlamı olan hecelerde vardır.Bunlar tek heceli kelimelerdir.
Kaya--- ka – ya ( ka ve ya kelimelerinin tek başına anlamı yoktur.)
Bak , ben , al , ilk, ( Bu hecelerin anlamı vardır. )
Ünlüyle biten hecelere açık hece, ünsüzle bite hecelere kapalı hece denir.
Yatak ----- ya ünlüyle bitmiş açık hece
tak ünsüzle bitmiş kapalı hece
Dilimizde iki ünsüzle başlayan hece yoktur. Spor , stadyum , gram ,grup gibi kelimeler dilimize başka dillerden geçmiştir.
DİKKAT!
Satır Sonuna Sığmayan Kelimeleri Nasıl Yazıyoruz?
Satır sonuna sığmayan kelimeleri hecelerine bölüyoruz.Satıra sığan heceyi yazdıktan sonra kısa çizgi koyuyoruz.
………kay- ……………….kaybet-
bettim. tim.
Satır sonuna sığmayan birleşik kelimeleri ,birleşen kelimelerden değil,tek bir kelime gibi düşünerek hecelerinden bölünür.
………………Kocate- ……………………Koca-
pe tepe
doğru bölünme yanlış bölünme
Satır sonuna sığmayan kelimeler,satır sonunda veya satır başında tek harf kalacak şekilde bölünmez.
…………………arı- ……………………..a-
lar rılar
Özel isimlere eklene ekler satıra sığmadığında kesme işareti kullanılır.Kısa çizgi kullanılmaz.
……………….Kayseri’ ……………………Kayseri’-
de de
doğru bölünme yanlış bölünme
ETKİNLİKLER
Aşağıdaki kelimeleri hecelerine ayır.Kelimelerin kaç heceden oluştuğunu yaz.
KELİME HECE HECE SAYISI
Aile a- i – le 3
Davulcular ……….. …
Kestaneci ………. …
Galatasaray ………. …
Apartman ………. …
Aşağıdaki kelimeleri hecelerine ayırın.Açık hecelerin altına ( a ), kapalı hecelerin altına ( k ) yazın
Dolapta ---- do - lap - ta domates ----------- ………………...
a k a
mahalle ------…… öğretmenimiz------………………….
İlköğretim-----…………….. ülkemiz ----------……………………
Kanaat -------……………. Stadyum-----------……………………
Noktalı yerlere uygun heceler yazarak kelimeler oluşturun.Oluşturulan kelimeleri
birer cümlede kullanınız.
Kulak ----- Munise’nin sabaha kadar kulağı ağrıdı.
Ta …… ----- …………………………………………….
Pi……. ------ …………………………………………….
Ya…… ------ …………………………………………….
Ma……------- …………………………………………….
Ü……..------- ……………………………………………
Aşağıdaki örneği inceleyiniz.Verilen kelimelerin son heceleri yeni kelimenin ilk hecesi olacak şekilde yeni kelimeler türetin.
Dede ----- dere ---resim -----simge ------gemi -----minare -----reçel ----- çeltik
Leke -----………..--------…………----------…………-----------…………..
Taze -----………..--------…………----------…………-----------……………
Kale -----………..--------…………----------…………-----------…………...
Kaya -----……….--------…………----------…………-----------……………
Aşağıda satır sonuna sığmayan kelimelerin yazılışıyla ilgili örnekler verilmiştir.Doğ-
ru olanın başına “ D” , Yanlış olanın başına “ Y” koyunuz.
( ) ……………Adana’- ( )………………..arkadaş-
Na larım
( ) ……………kitaplar- ( ) ………………A-
ım danalı
( ) ……………Ankara- ( ) ……………….okul-
dan um
1. Hangi kelimede dört sesten oluşmuş bir hece vardır?
A. Türkümüz B.Stadyum C.okulumu D.Sevdamız
2.Aşağıdaki kelimelerin hangisi,hecelerine doğru ayrılmıştır?
A. ar-a-ba B. bur-num-u C. Ki-tap-la-rım D. Ka-ra-bib-er
2. “ İlköğretim” kelimesi hangi seçenekte doğru ayrılmıştır?
A. ilk-öğ-re-tim B. il-köğ-re-tim
C. ilk-öğ-ret-im D. İl-köğ-ret-im
3. “Dört öğrenci,grup halinde neşe içinde oynuyordu.” Cümlesinde tek heceli kaç kelime vardır?
A. 1 B. 2 C. 3 D. 4
4. Hangi kelimenin hece sayısı diğerlerinden farklıdır?
A. apartman B. dalgacı C.ailemiz D. Kurtlar
5. Hangi kelimenin hecelerinin tamamı kapalı hecedir?
A. Kaplık B. çamaşır C. Elbise D. Kimsesiz
6. Aşağıdaki kelimelerden hangisi hece sayısı bakımından diğerlerinden farklıdır?
A. yaka B. masa C. Türk D. Kara
7. Satır sonuna sığmayan kelimelerden hangisi yanlış bölünmüştür?
A. …………………kale- B…………………..muh-
ci tarlık
C. ………………Kozan’- D………………Konya’
dan dan
8. Aşağıdakilerden hangisi hem hece hem de kelimedir?
A.kartopu B. bin C. tasma D. sepet
9. Satır sonuna sığmayan kelimelerden hangisi yanlış bölünmüştür?
A…………………bar- B…………………tatlı-
daklar cı
C. ……………….kuruye- D……………….yağ-
miş acak
10.“ Yaşlı adam,ellerini oğuşturdu ve gözleri uzaklara daldı gitti.Derin bir ah! çekti .Gençlik ne kadar da çabuk uçup gitmişti.Dört gözle torunu beklerken,kurt gibi acıktığının farkına vardı.Şimdi spor salonundan çıkmış olmalı diye düşündü.”
Yukarıdaki metinde 4 sesten oluşmuş kaç tane hece vardır?
A. 1 B. 2 C. 3 D. 4
11.
Yukarıdaki metinde hangi duygu belirtilmektedir?
A. kıskançlık B. özlem C. acıma D. Sevgi
